نظام ویژه‌ باید ارتباط و پیوند با مَراجع و راهنمایان ورزیده را تسهیل کند. اصل مرجعیّت به پیوستاری از منابع تخصّصی اشاره دارد که در برگیرندهٔ آموزگار، معلّم، مشاور، مربّی، رایزن خبره و راهنمای نخبه می‌شود.

وجود معلّمانی متناسب با ويژگيهاي استعداد و تنوّع آن از عوامل تعيين‌كنندهٔ كاميابي يك نظام اختصاصي است. معلّم و مشاوره ويژه، اساسي‌ترين منابع انساني مزبور را تشكيل مي‌دهند. 

پا به پای لزوم آموزش و تعليم اقتضايي (بر مبناي نوع استعداد، جنسيّت و پايهٔ تحصيلي)، معلّماني با ويژگيهاي متفاوت امری ضروری است. [1]

برای معلّمان و مربّیانی که به پرورش استعدادهای برتر اشتغال دارند، شش خصوصیّت اساسی مورد تأکید واقع شده است: مهارتهای مربوط به روش تدریس، توانایی مشاوره و راهنمایی، جذّابیّت شخصی، شناخت استعداد و تیزهوشی، پشتکار برای موفّقیّت و نظم و سازماندهی. [2]

خصوصيات لازم براي آموزش و تدريس موفّق را ويژگيهاي زير تشكيل مي‌دهند: شوخ‌طبعي، حرارت در كار (خونگرمي)، خلّاقيت، توجّه و مراقبت نسبت به دانش‌آموز، انتظار از دانش‌آموز در انجام فعّاليّتهايي با كيفيات عالي؛ تأكيد بر فعّاليّت شخصي دانش‌آموز در امر يادگيري (و نيز در شيوه‌هاي خلاّقانه). [3]

مشاور ویژه دومین منبع انسانی مهمّ برای یک نظام متمایز است. 

در يك بررسي توصيفي، دختران نوجوان تيزهوش (دوازده تا چهارده ساله) را اين‌گونه فهرست كردند: رازداري، درك مشكلات، توانايي حلّ مشكل، سادگي بيان، عدم تبعيض، روشنفكري و تفكّر منطقي، مهرباني، تجربه، صميميّت و دوستي، تعامل با والدين و معلّمان، بردباري و متانت و جدّيّت، اطّلاعات تخصّصي و عمومي، ديانت اسلامي، جذّابيّت و آراستگي ظاهري، ويژگيهاي مطلوب يك مشاور را در امر پرورش استعداد برتر تشکیل می‌دهند. [4]

وجود خصیصهٔ کمالگرایی دانش آموز دارای استعداد برتر در جریان یک برنامهٔ آموزشی ویژه، خالی از دردسر و آزردگیهای روانی نیست؛ از آن جایی که افراد کمالگرا برای یک مسأله، تعداد زیادی راه حلّ سراغ دارند، اغلب از آنکه در نقطهٔ آخر قرار داشته باشند، احساس خوشایندی نمی‌کنند. [5]

پسران تیزهوش بیش از دختران توقّعات شدید را از سوی والدین برای کمالگرایی دریافت می‌نمایند. همچنین فرزندان نخست بیش از دیگر فرزندان، انتقاد و توقّعات بیشتری را از سوی پدر و مادر تجربه می‌کنند. [6] کمالگرایی در میان نوجوانان تیزهوش ممکن است توأم با حالات اضطرابی باشد. [7] ابعاد کمالگرایی منفی شامل نیاز به نظم، سازماندهی، و نیاز به تأیید دیگران، تقاضاهای وسواسی اجباری دربارهٔ خود، اضطراب و نگرانی افراطی، حالت عدم تصمیم، و مسامحه و تعلّل است. [8]

از این رو، مشاوره‌های ویژه‌ای برای دانش‌آموزان دارای استعداد برتر ضرورت دارد تا کمالگرایی شخصی سالمی در جریان پرورش شکل گیرد؛ نظیر بروز خودپذیری نسبت به اشتباهات و خطاها، لذّت از توقّعات بالای والدین، نمایاندن راههای مثبت رویارویی با گرایشهای کمالگرایانه، واجدبودن الگوهای نقشی که بر انجام بهینه فردی تأکید ورزند و سرانجام دیدن تلاش شخصی به منزلهٔ بخشی مهم از کمالگرایی خود. جنبه‌های کژکنشانهٔ کمالگرایی معمولاً با حالات اضطرابی در بارهٔ خطا کردن، موازین بسیار شدید، تصوّر توقّعات غیر واقع بینانه و انتقادگرایی منفی، قضاوتهای شخصی که منجرّ به بازخواست کردن می شود، فقدان راهبردهای مؤثّر رویارویی و بروز نیاز دایمی به مورد تأیید قرارگیری، همراه است. [9]

1- (کوپنهاور و مک اینتایر،1992؛ گاسکین و همکاران، 1992؛ ساوترن و اسپایکر، 1989)

2- (کاظمی، 1371) 

3-  (وندل و هایزر، 1989)

4- (نوشک، 1371)

5- (کالارد زولگایت ، 2004) 

6- (زیگل و شولر، 2000)

7- (شولر، 2000)

8- (اورنج، 1997)

9- (شولر، 1999)