تشخیص در گسترهٔ روانشناسی فرهنگی یک حوزهٔ بس مهم و رهگشا در گسترش این گرایش روانشناختی قلمداد می شود.

در این بخش به معرّفی پنج ابزار مهمّ می پردازیم که از اعتبار و روایی قابل ملاحظه برخوردارند:

«فهرست موفقیّت فرهنگی»، «فهرست مشارکت فرهنگی نخبگان» «فهرست انتظارات فرهنگی و اجتماعی نوجوانان تیزهوش»، «فهرست حمایت معنوی» و «فهرست پویش-اعتدال» 

درضمیمهٔ کتاب ابزارهای فرهنگی مزبور درج شده اند.

فهرست انتظارات فرهنگی و اجتماعی نوجوانان تیزهوش

این ابزار بر پایهٔ ساختار پنج بُعدی انتظارات فرهنگی- اجتماعی دانش آموزان تیزهوش (کاظمی 1371) فراهم شده است. این ساختار، سیزده انتظار اساسی نوجوانان تیزهوش را در پنج قلمرو جای می دهد (كاظمي، 1371الف): 

تعامل (محبّت و دوستی و صداقت و یگانگی از سوی جامعه اشاره به طبیعت انسانی مشترک تیزهوش با فرد عادی دارد)

شناخت (درک متقابل فرد تیزهوش جامعه که منجرّ به «تعدیل انتظارات جامعه» از فرد تیزهوش شود). 

حمایت (پذیرش فرد تیزهوش و پشتیبانی وی از سوی جامعه در محیطی با حاکمیّت نظم، ثبات و آرامش) 

منزلت(نیل به موقعیّت خاصّ «مستقل» همراه با دریافت «احترام» و ارزشگزاری به عقاید وی )

اعتلاء(ترقّی و پیشرفت، به ویژه اعتلای فرهنگی)


ساختارپنج بُعدی انتظارات اجتماعی دانش آموزان تیزهوش (کاظمی 1371)

ابزار مزبور با تحلیل عاملی تأییدی بر پایهٔ ساختار مزبور به الگوی شش وجهی انتظارات فرهنگی نوجوانان تیزهوش انجامید که پیش ازین در فصول قبلی ذکر شد. ضریب اعتبار این فهرست بر اساس آلفای کرونباخ 82/0 به دست آمده است.

بررسی روایی سازه داده های حاصل از اجرای «فهرست انتظارات فرهنگی و اجتماعی»، وجود شش عامل را نشان داد. مقدار kmo 804/0 و سطح معناداری مشخصّه های آزمون کرویّت بارتلت کمتر از 0001/0 با دوازده بار چرخش (به شیوهٔ واریماکس) شش عامل استخراج شد. اين عاملها 60/192 درصد کلّ واریانس فهرست را تبیین می كنند.(مقدّم، 1389)

فهرست موفقیت فرهنگی

فهرست موفقیت فرهنگی مرکب از دو مفهوم مهم در ادبیات روانشناسی نخبگی است: «هوش» و «موفقیّت»

«هوش» بر اساس «نظریهٔ تعاملی» به معنای «توانایی یادگیری مفاهیم، تجربهٔ دانسته ها و پیونددهی آنها» طبعاً از تنوّع سه گانه ای بهره مند است (کاظمی،1396): 

هوش تحلیلی

این نوع هوش به معنای توانایی‌ فهم‌، دریافت ‌و گیرایی تیز در محوریابی، ریشه‌یابی سادهٔ مفاهیم، تجزیه‌ و تحلیل‌ مطالب،‌ طبقه‌بندی راحت مفاهیم به شیوه‌های نوین، ارایهٔ آسان دسته‌بندیهای جدید از مفاهیم و سرانجام، سازماندهی مباحث است.

هوش تجربی

این جلوه از هوش به معنای ظرفیّت یکپارچگی حسّی_ حرکتی برای شناخت و توانایی در تجربهٔ دانسته‌ها برای روشن شدن مطلب است که طبعا با تیزحسّ و فعالیّت در محیط همراهی دارد.

هوش تحصیلی

این گونه هوش به معنای توانایی یاد‌گیری دقیق موادّ درسی و مباحث تحصیلی و فهم آنها برای انجام دقیق کار و افزایش دقّت عمل است که منجرّ به موفّقیّت در واحدهای عملی طیّ دوران تحصیل می شود

از سوی دیگر، بررسی تحلیلی اکتشافی مفهوم «موفقیّت» در سه مرحله بر اساس تحلیل عاملی اکتشافی بر روی هزار و صد نفر از طبقات بزرگسال ایرانی در جهت نیل به یک دیدگاه تلویحی در مفاهیم نخبگی طیّ سالهای٨٧ تا ٨٩ نشان داد که جامعهٔ ایرانی برای موفقیت دوازده تعریف تلویحی ارایه می دهند:

  1. فرد موفّق كسی‌ است كه‌ از عهدهٔ‌ كارهایی‌ كه‌ به‌ وی‌ سپرده‌ شده‌ به‌ خوبی‌ برمی‌آید 
  2. كسب‌بهترین‌ و بیشترین‌ نتیجه‌ (مطلوب از دیدگاه‌ جامعه) با تلاشهای فرد و وسایل‌ و زمان‌ كم‌ 
  3. استفادهٔ‌ درست‌ از موقعیتهای‌ زندگی‌برای‌ پیشرفت‌
  4. احساس‌ رضایت‌ از انجام‌ كاری‌ كه‌ فرد را به‌ هدفش‌ برساند 
  5. استفادهٔ‌ درست‌ از هوش، استعداد و توانائیها برای‌ پیشرفت‌ به‌ بهترین‌ نحو 
  6. رضایت‌ از تلاش‌ شخصی‌ در راه‌ رسیدن‌ به‌ هدف‌ 
  7. نتیجه‌ گیری‌ مثبت در ازای ‌تلاش‌ 
  8. هدفداری‌ و احساس‌ نزدیكی‌ مستمرّ به‌ هدف‌ 
  9. احساس‌ خوشبختی‌ و‌ رضایت‌ از زندگی‌ 
  10. داشتن‌ ارادهٔ‌ بالا در پیدا كردن‌ روش‌ درست‌ رسیدن‌ به‌ هدف‌ 
  11. پشتكار زیاد همراه‌ با هوش‌ بالا و هوش‌ اجتماعی‌ خوب‌ و پذیرش‌ اشتباهها 
  12. رساندن كارها‌ به‌ نتیجهٔ‌ مطلوب‌ 

بررسی تحلیل عاملی اکتشافی مفهوم مزبور در سه مرحله در نمونهٔ هزار و صد نفری یادشده، گویای وجود سه بُعد اساسی بود:

1) جدّیت در هدفمندی 

«نتیجه‌گیری‌ مثبت در ازای ‌تلاش،‌ هدفداری‌ و احساس‌ نزدیكی‌ مستمرّ به‌ هدف، احساس‌ خوشبختی‌ و‌ رضایت‌ از زندگی‌، داشتن‌ ارادهٔ‌ بالا در پیدا كردن‌ روش‌ درست‌ رسیدن‌ به‌ هدف، پشتكار زیاد همراه‌ با هوش‌ بالا و برجستگی اجتماعی‌ خوب‌ و پذیرش‌ اشتباهها و رساندن كارها‌ به‌ نتیجهٔ‌ مطلوب».‌ 

2) بهینگی در بازدهٔ تكالیف

«فرد موفّق كسی‌ است كه‌ از عهدهٔ‌ كارهایی‌ كه‌ به‌ وی‌ سپرده‌ شده‌ به‌ خوبی‌ برمی‌آید و با تلاشهای فرد و وسایل‌ و زمان‌ كم‌ به كسب ‌بهترین‌ و بیشترین‌ نتیجه‌ (مطلوب از دیدگاه‌ جامعه) نايل مي‌شود».

3) پیشرفت رضایتمندانه 

«استفادهٔ‌ درست‌ از موقعیّتهای‌ زندگی‌برای‌ پیشرفت، احساس‌ رضایت‌ از انجام‌ كاری‌ كه‌ فرد را به‌ هدفش‌ برساند، استفادهٔ‌ درست‌ از هوش، استعداد و توانائیها برای‌ پیشرفت‌ به‌ بهترین‌ نحو و رضایت‌ از تلاش‌ شخصی‌ در راه‌ رسیدن‌ به‌ هدف».

با استنباط ابعاد فوق، «جدّیت در هدفمندی، بهینگی در بازدهٔ تكالیف و یا پیشرفت رضایتمندانه» می تواند تعریف کلی مفهوم موفقیت قلمداد شود.

بر این اساس، «موفقیت فرهنگی» دال بر تعامل هوشهای سه گانه در ابعاد سه گانه موفقیّت است،؛ چنان که در ساختار تعاملی ذیل نشان داده شده است:



 


ساختار تعاملی موفقیت فرهنگی


 


فهرست موفقیّت فرهنگی یک ابزار چهل و هشت سؤالی است که در مقیاس لیکرت از 1 تا 5 نمره گزاری می شود.

فهرست مشارکت فرهنگی نخبگان

«فهرست مشارکت فرهنگی نخبگان» بر پایهٔ ادبیات تحقیق، مبانی نظری (نظریه های نخبگی، فرهنگی و مشارکت اجتماعی)، تحلیل محتوای مصاحبه های با نخبگان و مطالعهٔ متون مربوط به این قلمرو فراهم آمد. 

این فهرست شامل 53 گویه است که در مقیاس لیکرت از 1 تا 5 نمره گزاری می شود. ضریب اعتبار آن بر اساس آلفای کرونباخ 931/0 است و بررسی روایی ابزار بر مبنای روایی سازه با روش تحلیل عاملی اکتشافی در سه سطح به دو مؤلّفهٔ اساسی(شایستگی نخبگان، نظام اداری فرهنگی) دست یافت.

فهرست حمایت معنوی

این فهرست مبتنی بر «ساختار تعاملی نیازهای بنیادین» تهیه شده است که با تأکید بر انتظارات مهم فردی که تعیین کنندهٔ خشنودی زندگی به شمار می آیند، یک ابزار مهم بهداشت روان محسوب می شود. بررسی روانسنجی فهرست حمایت معنوی در یک نمونهٔ 1079 نفری از افراد بالای هجده سال حاکی از وجود سه مؤلّفهٔ قابل توجّه رضایت از زندگی بود: «تأثیر»، «معنویت» و « پشتیبانی». ضریب اعتبار این بر پایهٔ آلفای کرونباخ در نمونهٔ مزبور معادل 885/0 گزارش شد. (کریمی، 1398)

این فهرست مشتمل بر بیست و هشت سؤال است که در مقیاس لیکرت از 1 تا 5 نمره دهی می شود: 

فهرست پویش اعتدال

این فهرست در واقع یک ابزار تشخیص بُعد معنوی «خشنودی از زندگی» است   و چهارعامل «پاکزیستی معنوی»، «نیروی روانی»، «تعادل» و «آرامش روانی» را در دو  مولّفهٔ   «پویش» و « اعتدال» مشتمل بر سی و هفت گزاره می سنجد.


 


ضمیمه: ابزارهای روانشناسی فرهنگی

فهرست 28 حمایت معنوی

لطفاً میزان موافقت خود را بایکی ازنمرات 1(بسیار کم)، 2(کم)، 3(متوسط)،4(زیاد)،5(بسیار زیاد) مشخص فرمائید:

  1. در هنگام رویارویی با سختیهای زندگی از حمایت برخوردارم
  2. از این که در دیگران اثر می گذارم خوشحال می شوم 
  3. در زندگی ام از همراهی فرد مناسبی برخوردارم
  4. ارزشهای معنوی را رعایت می کنم
  5. از سوی اطرافیانم همان طورکه هستم پذیرفته می شوم
  6. در زندگی ام معنویّت ریشه دوانده است
  7. احساس راحتی می کنم
  8. از این که احساس کنم دیگری را پرورش می دهم خشنودم
  9. از تفریح و سرگرمیهای مورد علاقه ام برخوردارم
  10. به ارزشهای دینی پایبندم
  11. به نظرات و عقایدم احترام گزارده می شود
  12. از معنویّت دور افتاده ام
  13. از همکاری اطرافیانم بهره مندم
  14. می خواهم نامم جاودان بماند 
  15. در مسیر زندگی ام از وجود یک راهنما برخوردارم
  16. به معنای زندگی ام دست پیدا کرده ام
  17. از زندگی ام رضایت دارم
  18. اطرافیانم به دیدگاههایم ارزش قائل هستند
  19. در مسیر بهترین بودن گام گذاشته ام 
  20. در زندگی ام احساس آرامش روانی می کنم
  21. از هر فرصتی برای رقابت استفاده می کنم 
  22. از تشویقی که انتظار دارم برخوردار نیستم 
  23. افرادی در زندگی ام هستند که به آنها دلبسته ام 
  24. احساس سرزندگی می کنم 
  25. در هنگام دشواریها احساس تنهایی می کنم
  26. خود را هدفمند می دانم 
  27. به عقایدم توجّهی نمی شود 
  28. از زندگی درستی بهره مندم

فهرست 53 مشارکت فرهنگی نخبگان

با عرض سلام و احترام به استحضار می رساند بر اساس مطالعهٔ کیفی و مصاحبهٔ اکتشافی با برخی از نخبگان در زمینهٔ «جلب مشارکت نخبگان در سیاستگذاری فرهنگی» به گویه های زیر رسیده ایم. به جهت شناسایی دقیق شاخصها و مؤلّفه ها، نیازمند نظرات ارزشمند شما هستیم. خواهشمند است گویه های مورد نظر را مطالعه فرمایید و میزان هر یک از عوامل ذیل را در زمینهٔ مزبور با یکی از نمرات 1(بسیارکم)، 2(کم)، 3(متوسّط)، 4(زیاد)، 5(بسیار زیاد) نمره دهید:

تعریف: «سیاستگذاری فرهنگی به معنای تعیین خطّ مشیها و راهبردهای کلان فرهنگی برای نیل به اهداف چهارگانهٔ توسعهٔ فرهنگی(همکاریهای فرهنگی، مشارکت فرهنگی، میراث فرهنگی و هویّت فرهنگی) است.

جنسیت : مرد زن :         شغل :         سابقه فعالیت شغلی :                        تحصیلات : 

1) نخبگان باید احساس کنند در قلمرو فرهنگ منشأ اثر هستند

2)مشارکت فرهنگی نخبگان فقط با هماهنگی آنها ممکن است

3)ارزشگذاری به جوامع نخبگی، به مشارکت افزایی فرهنگی آنها کمک می کند

4)ارزشهای اجتماعی و فرهنگی باید درونی شود تا نخبگان به مشارکت مبادرت ورزند

5)مشارکت فرهنگی نخبگان بستگی به تخصّص حرفه ای آنها دارد

6)اندیشکده های فرهنگی، قطبهای مشارکت نخبگان قلمداد می شوند

7)بهره گیری از نخبگان مقتضی مدیریّت فرهنگی خاصّی است

8)مشارکت فرهنگی نخبگان نیازمند گردش پذیری نخبگی (و نه رکود و جمود نخبگی) است

9)تنگ نظریها و جمودهای ذهنی دست اندرکاران مانع مشارکت فرهنگی نخبگان است

10)مشارکت فرهنگی نخبگان بستگی به نظام اداری ویژه ای دارد

11)مراکز عالی تصمیمگیری فرهنگی باید نخبه محور باشند

12)میزان مشارکت بستگی به فهم مشترک میان تصمیمگیرندگان فرهنگی و نخبگان دارد

13)تمرکز گرایی از مشارکت فرهنگی نخبگان بازداری می کند

14)مردم به افکار، احساسات و عقاید نخبگان ارزش بگذارند

15)احترام به هویّت نخبگان، مشارکت فرهنگی آنها را افزایش می دهد

16) نخبگان در ارایهٔ نقطه نظرات خویش باید احساس امنیّت کنند

17)سیاستگذاری فرهنگی را فقط باید به نخبگان سپرد

18)نخبگان باید با جامعه احساس یگانگی کنند

19)کمبود چشم اندازهای قابل دسترس، مانع مشارکت فرهنگی نخبگان است

20)در ساختار اداری جامعه باید به نخبگان اولویّت دهی شود

21)مشارکت فرهنگی نخبگان از سوی جامعه پذیرفته شود

22)ارزشگذاری فرهنگیِ پویا به مشارکت نخبگان می انجامد

23)نخبگان باید احساس کنند فرصت برای بروز آنها فراهم است

24)مشارکت فرهنگی نخبگان وابسته به احساس تعلّق فرهنگی آنهاست

25)همخوانی شرایط اجتماعی با خواسته های نخبگان به مشارکت فرهنگی آنها منجرّ می شود

26)نخبگان برای مشارکت فرهنگی باید به جامعهٔ خود احساس تعلّق کنند

27)امیدواری برای اصلاحات به افزایش مشارکت نخبگان یاری می دهد

28)عملی کردن دیدگاههای نخبگان، مشارکت آنها را بیشتر می کند

29)برای مشارکت فرهنگی صرفاً باید از نخبگان فرهنگی(نه سایر نخبگان) بهره برد

30)موضع تصمیمگیرندگان عالی باید در قبال اولویّتهای فرهنگی روشن باشد

31)وجود یک نظریهٔ بومی توسعهٔ فرهنگی موجب جلب مشارکت نخبگان است

32)باید به همگرایی نخبگان مبادرت ورزید

33)صداقت و حسن نیّت مسؤولان امر به جلب مشارکت نخبگان می انجامد

34)میزان مشارکت فرهنگی نخبگان بستگی به تعهّد ملّی آنها دارد

35)نخبگان فرهنگی از شایستگیهای خاصّی برخوردارند

36)سیاستگذاری فرهنگی لزوماً به نخبگان محدود نمی شود

37)نخبگان بومی هر منطقهٔ جغرافیایی باید در صف مقدّم سیاستگذاری فرهنگی واقع شوند

38)رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی را صرفاً نخبگان فرهنگی اداره کنند

39)نظام اداری مشارکتی در سطح کلان به جلب مشارکت نخبگان یاری می دهد

40)هر عاملی که موجب انزوای نخبگان می شود باید از بین برود

41)ارزشهای جامعه باید برای نخبگان درونی شده باشد

42) باور جامعه به توانمندیهای نخبگان، به مشارکت فرهنگی آنها می انجامد

43)جامعه باید به مشارکت نخبگان احساس نیاز کند

44)نگرش امنیّتی- سیاسی بر فرهنگ سیطره نداشته باشد

45)در امر مشارکت فرهنگی به فردیّت نخبه توجّه شود

46)ابتدا موانع مشارکت نخبگان از بین برود

47)اقتصاد محوری در مقولهٔ فرهنگ مانع مشارکت نخبگان است

48)نخبگان در جامعهٔ خود باید احساس پیشرفت کنند

49)مدیران بی کفایت مانع مشارکت نخبگان می شوند.

50)از ساختار عمودی حاکم بر جامعه باید پرهیز کرد

51)امیدواری برای تحوّل به جلب مشارکت نخبگان کمک می کند

52)مشارکت فرهنگی نخبگان به میزان رضایت اجتماعی آنها بستگی دارد

53)نفوذ صاحبان سرمایه و ثروت در فرهنگ، به جلب مشارکت نخبگان کمکی نمی کند


فهرست 48 موفقیت فرهنگی

نام و نام خانوادگی:                                               زمینهٔ آمادگی:

لطفاً عبارات زیر را با یکی از اعداد1(بسیارکم)، 2(کم)، 3(متوسّط)، 4(زیاد)، 5(بسیار زیاد) نمره دهید:

1) دوست دارم کار تازه‌ای در زمینهٔ مورد علاقه ام انجام دهم

2) به سادگی می‌توانم مباحث مورد علاقه ام را تحلیل و ریشه یابی کنم

3) به راحتی از عهدهٔ طبقه‌بندی مفاهیم تخصّصی زمینهٔ مورد علاقه ام بر می‌آیم

4) از عهدهٔ‌ كارهایی‌ كه‌ به‌ عهده ام سپرده‌ شده‌، به‌ خوبی‌ برمی‌آیم 

5) تا چیزی را که در زمینهٔ مورد علاقه ام می‌دانم تجربه نکنم، آرام نمی‌شوم

6) تازگی و نوبودن هر چیزی در زمینهٔ مورد علاقه ام برایم جذّاب است

7) وظیفهٔ‌ خود را در زمینهٔ مورد علاقه ام به دقّت و درستی انجام می‌دهم

8) با تلاشهای خود و وسایل‌ و زمان‌ كم‌، ‌بهترین‌ و بیشترین‌ نتیجهٔ مطلوب از دیدگاه‌ جامعه را كسب می کنم

9) می‌توانم مفاهیم و اصطلاحات تخصّصی زمینهٔ مورد علاقه ام را به شیوه‌های نوینی طبقه بندی کنم

10) مباحث تحصیلی زمینهٔ مورد علاقه ام را به دقّت یاد می‌گیرم

11) می‌توانم برای‌ اوّلین‌ بار طرحهای سودمندی ارایه دهم كه راه‌ حلّ‌ جدید، آسان‌ و مؤثّری برای‌ مسائل‌ دشوار زمینهٔ مورد علاقه ام باشد

12) از موقعیّتهای‌ زندگی‌برای‌ پیشرفت، به درستی ‌استفاده می کنم

13) در زمینهٔ مورد علاقه ام به درستی و دقّت از عهدهٔ آنچه از من خواسته شده، بر می‌آیم

14) هر مسألهٔ مبهم یا پیچیده‌ای در زمینهٔ مورد علاقه ام، کنجکاوی مرا تحريك کرده، همهٔ وجود مرا به خود مشغول می‌کند

15) به سادگی می‌توانم مباحث زمینهٔ مورد علاقه ام را سازماندهی کنم

16) از انجام‌ كاری‌ كه‌ مرا را به‌ هدفم‌ برساند، احساس‌ رضایت‌ دارم

17) از عهدهٔ ریشه‌یابی مفاهیم زمینهٔ مورد علاقه ام بر می‌آیم

18) اگر مسؤولیّتی در زمینهٔ مورد علاقه ام به من واگزار شود، آن را به ‌درستی انجام می‌دهم

19) در یادگیری دقیق مباحث تحصیلی زمینهٔ مورد علاقه ام موفّق هستم

20)در ازای ‌تلاشم‌ نتیجهٔ‌ مثبت می گیرم

21) توانایی‌ تجزیه‌ و تحلیل‌ مطالب‌ زمینهٔ مورد علاقه ام را دارم

22) در اندیشهٔ انجام کار نو و بزرگی در زمینهٔ مورد علاقه ام هستم

23) تمرکزم در انجام دقیق و درست کارهای زمینهٔ مورد علاقه ام است

24) در زندگی ام‌ احساس‌ خوشبختی و‌ رضایت‌ دارم

25) از عهدهٔ تحصیلات مربوط به زمینهٔ مورد علاقه ام به خوبی برمی‌آیم

26) در زمینهٔ مورد علاقه ام توانایی‌ دارم کاری در سطح‌ برجسته‌ انجام‌ دهم

27) راه‌ انجام‌ هر كاری‌ را در زمینهٔ مورد علاقه ام به سادگی پیدا می‌کنم

28) برای‌ پیشرفت‌ به‌ بهترین‌ نحو از هوش، استعداد و توانائیهایم به درستی استفاده می کنم

29) کنجکاوم آنچه در زمینهٔ مورد علاقه ام می‌دانم، تجربه کنم

30) همواره در این اندیشه‌ام که در زمینهٔ مورد علاقه ام یک کار نو و برجسته‌ای ارایه دهم

31) آنچه در زمینهٔ مورد علاقه ام از من می‌خواهند، به درستی و دقیق انجام می‌دهم

32)از تلاش‌ شخصی‌ ام در راه‌ رسیدن‌ به‌ هدف، رضایت‌ دارم

33) برای دقّت عمل بیشتر، سعی می‌کنم درسهای عملی را به خوبی درک کنم

34) بدون کسب تجربه، آموزه‌های زمینهٔ مورد علاقه ام را نمی‌پذیرم

35) ارایهٔ دسته‌بندیهای جدیدی از مفاهیم تخصّصی زمینهٔ مورد علاقه ام، برایم آسان است

36)به‌ هدفم‌ احساس‌ نزدیكی‌ مستمرّ دارم

37) اگر وظیفه‌ای در زمینهٔ مورد علاقه ام تعیین شود، به خوبی از عهدهٔ آن بر می‌آیم

38) می‌توانم كارهای مربوط به زمینهٔ مورد علاقه ام را با شیوهٔ نوین‌ و متفاوتی‌ ارایه دهم

39) زمینهٔ مورد علاقه ام را برای آن یاد می‌گیرم که تحصیلاتم را با دقّت انجام دهم

40) در پیدا كردن‌ روش‌ درست‌ رسیدن‌ به‌ هدف،‌ ‌ارادهٔ‌ بالایی دارم

41) اصرار دارم دانسته‌هايم را در زمینهٔ مورد علاقه ام تجربه کنم

42) برای‌ كارهای‌ نو و تازه در زمینهٔ مورد علاقه ام، جنب‌ و جوش‌ كنجكاوانه‌ای دارم

43) کنجکاوی‌ام با هر مسألهٔ پیچیده‌ای، تحریک می‌شود

44) از پشتكار زیادی همراه‌ با هوش‌ و استعداد‌ اجتماعی‌ بالا برخوردارم

46) در دوران تحصیل، واحدهای عملی زمینهٔ مورد علاقه ام را همواره با موفقیّت گذرانده‌ام

47) در انجام‌ كارهای سودمند مربوط به زمینهٔ مورد علاقه ام از توانایی‌ ویژه‌‌ای برخوردارم

48) كارها را‌ به‌ نتیجهٔ‌ مطلوب‌ می رسانم

فهرست 20 انتظارات فرهنگی و اجتماعی نوجوانان تیزهوش

لطفاً میزان موافقت خود را با یکی از نمرات 1(بسیارکم)،2(کم)،3(متوسّط)،4(زیاد) و5(بسیارزیاد) مشخّص فرمایید:

1)نياز دارم كه مردم مرا دوست داشته باشند

2) سطح فرهنگ و ارزشهاي مردم بايد بالا رود

3) ديگران بايد توقّعات خود را از من به اندازة استعدادها و علائقم سازگار كنند. 

4) از مردم انتظار دارم مرا با همةنیازهایم بپذيرند. 

5) از مردم انتظار دارم مرا با همة احساسات وعقیده‌هايم بپذيرند 

6) احتياج دارم که جامعه‌ام را به درستي بشناسم

7) من هم در ميان مردم حدود و حريم خاصّي دارم كه بايد از طرف ديگران رعايت شود

8) مردم بايد استقلال مرا حفظ کنند. 

9) انتظار دارم كه مردم نسبت به استعدادهايم ارزش قايل باشند

10) در جايي كه زندگي مي‌كنم بايد نظم و آرامش وجود داشته باشد

11) مردم بايد درک درستي از تیزهوشی و افراد تیزهوش داشته باشند

12) نياز دارم كه مردم از تواناییها، علاقه‌ها و فعّالیّتهایم حمایت كنند

13) مي‌خواهم همان طور كه خودم ترقّي مي‌كنم، به پيشرفت مردم هم كمك كنم

14) وجود خرافات در میان مردم، مرا رنج می‌دهد 

15) مي‌خواهم مردم به افکار، احساسات و عقایدم ارزش بگذارند

16) انتظار دارم در میان مردم، جایگاه خاصّی برای خود داشته باشم

17) مي‌خواهم مردم با من احساس یگانگی داشته باشند

18) به کمک، همکاری، راهنمایی و پشتیبانی ديگران نیازمندم

19) سطح سواد مردم بايد افزایش يابد

20) از مردم انتظار دارم مرا با همهٔ تواناییهایم بپذيرند

فهرست 37 پویش- اعتدال

لطفاً میزان موافقت خود را با یکی از نمرات 1(بسیارکم)،2(کم)،3(متوسّط)،4(زیاد) و5(بسیارزیاد) مشخّص فرمایید:

1) خود را فرد پویایی می دانم

2) در دیگران نفوذ دارم

3) فرد آینده نگری نیستم

4) از این که در دیگران اثر می گذارم خوشحال می شوم

5) از این که احساس کنم دیگری را پرورش می دهم خشنودم

5) رفتارهایم نامتعادل هست

6) تلاش می کنم کارهایم بدون نقص باشد

7) در مسیر نیل به ارزشهای معنوی قرار دارم

8) بر هیجانهایم مدیریّت ندارم

9) راستگویی شعار زندگی ام است

10) به خدا اعتقاد دارم 

11) به تدریج در حال فرسوده شدن هستم

12) به این ضرب المثل باور دارم که آنچه برای خود می پسندی برای دیگران نیز بپسندی

13) زندگی پاک را با همه وجود پی می گیرم

14) احساس خستگی و ناتوانی مرا رها نمی‌کند

15) از حُقّه بازی دوری می کنم 

16)بازگشت به سرشت الهی برایم مهمّ است

17) خود را فرد متعهّدی نمی دانم

18) دايماً در احساس دلنگراني به سر مي‌برم

19) اصالت برایم اهمیّت دارد

20) اهل صداقت نیستم

21) زندگی سالم را پی می گیرم

22) در حلّ مسائلم گرفتار شكّ و ترديدم

23) حقوق دیگران را رعایت می کنم

24) خود را اهل درستی می دانم 

25) وفاداری محور زندگی ام است

26) دلمشغولیهای من برطرف شدنی نیست

27) زندگی بدون ریا را پی می گیرم

28) به اخلاق پایبندم

29) انسانیت را سرلوحهٔ زندگی ام قرار داده ام

30) نسبت به حل مسائل خود، بیمناک و نگرانم

31) برای گذران زندگی گاهی باید کلک و نیرنگ زد

32) تازگی و نوبودن هر چیزی برایم جذّاب است

33) در کارهای مورد علاقه ام احساس نیرومندی می کنم 

34) هميشه دچار احساس دلشورگی هستم

35) اندیشه های هیجان انگیز همه زندگی ام است

36) دیگران مرا آدمی شوخ طبع می دانند

37) باید در زندگی ام کار بزرگی انجام دهم