امروزه، شناخت و حمایت از کودکان و نوجوانان تیزهوش به عنوان گروهی با نیازهای آموزشی، اجتماعی و عاطفی ویژه، اهمیت روزافزونی یافته است. تیزهوشی دیگر تنها به توانایی‌های شناختی محدود نمی‌شود و ابعاد روانی-اجتماعی، فرهنگی و رفتاری آن نیز باید به دقت مدنظر قرار گیرند. پژوهش‌های معاصر نشان داده‌اند که عوامل متعددی از جمله شرایط خانوادگی، محیط مدرسه، مهارت‌های روانی-اجتماعی، عدالت آموزشی و سیاست‌های شناسایی، به شکل‌دهی مسیر رشد و موفقیت تیزهوشان کمک می‌کنند یا در مقابل، می‌توانند مانع شوند.
چالشهای موجود، از عدم توازن در شناسایی دانش‌آموزان اقلیت‌ها و گروه‌های کم‌درآمد تا نیاز به همکاری موثر بین خانواده و مدرسه، بیانگر ضرورت رویکردی جامع و چندوجهی در پژوهش و عمل است. همچنین، اثرات بحران‌های اجتماعی مانند پاندمی کووید-۱۹ بر روی آموزش تیزهوشان، نیاز به بازنگری و انطباق سیاست‌ها و برنامه‌های آموزشی را آشکار ساخته است.
در این مجموعه، تلاش شده است تا از زوایای مختلف علمی، اجتماعی و آموزشی به موضوعات کلیدی مرتبط با تیزهوشان پرداخته شود و با ارائه یافته‌ها و نظریه‌های جدید، راهکارهای موثری برای بهبود شرایط آموزشی و روانی این گروه ارائه گردد. این رویکرد چندبعدی، زمینه‌ساز توسعه برنامه‌های جامع‌تر و پشتیبانی هدفمندتر از تیزهوشان در نظام‌های آموزشی خواهد بود.
بررسی مطالعات
مقایسه تعداد دوستان نزدیک دانش‌آموزان تیزهوش با نمونه‌ای از بزرگسالان ایالات متحده
در یک نظرسنجی ملی از بزرگسالان ایالات متحده، تعداد دوستان نزدیک با افزایش سن افزایش یافته و ۷۶٪ افراد اعلام کردند که سه یا بیشتر دوست نزدیک دارند. با این حال، ۸٪ گزارش دادند که هیچ دوستی ندارند. داده‌های مشابهی برای دانش‌آموزان تیزهوش محدود است، اما این نظرسنجی فرصت مقایسه دو گروه را فراهم کرد. تعداد دوستان نزدیک دانش‌آموزان تیزهوش از دوره دبیرستان تا دانشگاه افزایش می‌یابد، از حدود ۴ به بین ۵ تا ۶ دوست نزدیک. تعداد دوستان نزدیک گزارش شده توسط دانش‌آموزان تیزهوش تقریباً مشابه تجربه بزرگسالان در جامعه گسترده‌تر است. توجه به افرادی که در شکل‌گیری یا حفظ دوستی‌ها دچار چالش هستند همچنان ضروری است، اما ویژگی منحصربه‌فرد دوستی‌های تیزهوشان احتمالاً در ماهیت و نقش این دوستی‌ها نهفته است، نه صرفاً در تعداد آنها.(Shore, 2025)
توضیح نمایندگی نامتناسب در آموزش دانش‌آموزان تیزهوش و مستعدّ
مطالعه حاضر با استفاده از داده‌های جامع یک حوزه آموزشی بزرگ، به بررسی میزان توضیح نمایندگی نامتناسب در آموزش دانش‌آموزان تیزهوش از طریق تفاوت‌های میانگین نمرات در گروه‌های نژادی و اقتصادی-اجتماعی پرداخته است. یافته‌ها نشان می‌دهد پس از کنترل توانایی غیرکلامی، توانایی شناختی، پیشرفت در ریاضی و خواندن، و ارزیابی‌های معلم از رفتارهای تیزهوشانه، دانش‌آموزان سیاه‌پوست، اسپانیایی‌تبار و کم‌درآمد ۱.۳ تا ۵.۴ برابر بیشتر احتمال دارد نسبت به همتایان آسیایی‌تبار یا با درآمد بالاتر با نمرات مشابه برای خدمات تیزهوشان شناسایی شوند. این نتایج علی‌رغم کم‌نمایندگی این گروه‌ها در جمعیت دانش‌آموزان تیزهوش است. این مطالعه پیامدهای مهمی برای درک و بهبود عدالت در ارائه فرصت‌های یادگیری پیشرفته دارد.(Dixson, Peters, Plucker, & Callahan, 2025)
قوت‌های شخصیّتی: نظریه و مداخله
این مقاله به بررسی مفاهیم مرتبط با قوت‌های شخصیتی و رشد مثبت جوانان می‌پردازد و چگونگی به‌کارگیری این مفاهیم برای بهبود نتایج در میان جوانان تیزهوش را بررسی می‌کند. نظریه تاثیر سه‌جانبه (TTI) که ریشه در بهداشت عمومی دارد، با مثال‌هایی در جمعیت تیزهوشان معرفی شده است. پژوهشگران و فعالان در چندین حوزه از TTI برای درک بهتر رفتار و اطلاع‌رسانی در توسعه و ارزیابی برنامه‌هایی که نتایج جوانان را بهبود بخشیده‌اند، استفاده کرده‌اند؛ از جمله رفتارهای مرتبط با مصرف مواد، رژیم غذایی و فعالیت بدنی. این نظریه می‌تواند برای پژوهشگران و فعالانی که قصد دارند عوامل شناختی و عاطفی موثر در رفتار جوانان تیزهوش را درک و تغییر دهند، مفید باشد. همچنین مطالعات مداخله و ارزیابی که به بهبود نتایج در جوانان (عمومی و تیزهوش) پرداخته‌اند، بررسی شده و ایده‌هایی برای تلاش‌های آتی ارائه می‌شود.(Snyder & Khan, 2025)
توصیف والدین سوئدی درباره تیزهوشی و تجارب همکاری خانه-مدرسه
پژوهش کمی درباره تیزهوشی و همکاری خانه-مدرسه در سوئد و رفع نیازهای کودکان تیزهوش در آموزش پیش‌دبستانی وجود دارد. این مطالعه کیفی با مصاحبه از والدین کودکان تیزهوش این موضوعات را بررسی کرد. تحلیل تماتیک به توصیف والدین درباره رشد اولیه کودکان، ناهمزمانی رشد و تفاوت‌های آنها با همسالان پرداخت. داستان‌های والدین از نخستین برخورد کودکانشان با نظام مدرسه سوئد شامل گزارش‌های رضایت، رنج و خستگی بود. با استفاده از نظریه سیستم‌های بوم‌شناختی برونفنبرنر، عوامل تسهیل‌کننده و محدودکننده پذیرش و توسعه کودکان در سطوح مختلف سیستم شناسایی شد. شرایط یادگیری مثبت در مهدکودک (برخلاف مدرسه ابتدایی) و ارتباط محترمانه خانه-مدرسه به عنوان عوامل کلیدی رشد و رفاه کودکان تیزهوش شناخته شدند.(Nordström, 2025)
تاثیر مهارت‌های روانی-اجتماعی بر رشد توانایی‌های موسیقایی: نتایج مقطعی از دانش‌آموزان دوره متوسّطه در لتونی
مهارت‌های روانی-اجتماعی متغیرهایی مرتبط با رفتار، باورها و نگرش‌های انسان هستند که تعاملات اجتماعی، فرایندهای یادگیری، موفقیت‌های تحصیلی و رفتارهای هدفمند کلی را شکل می‌دهند. این مهارت‌ها در دوران نوجوانی که تغییرات بزرگی در تعیین اهداف، نگرش‌های یادگیری و توسعه توانایی‌ها رخ می‌دهد، اهمیت ویژه‌ای دارند. اما تاثیر مهارت‌های روانی-اجتماعی بر رشد توانایی‌های موسیقایی در کودکان تیزهوش موسیقایی و غیرتیزهوش مشخص نیست. در این مطالعه، ۱۹۱ نوجوان ۱۱ تا ۱۸ سال از چهار مدرسه متوسطه در لتونی (دو مدرسه عمومی و دو مدرسه مخصوص تیزهوشان موسیقی) با استفاده از آزمون‌های آنلاین توانایی‌های شنیداری موسیقی، توانایی شناختی، عوامل دموگرافیک، آموزش موسیقی و مهارت‌های روانی-اجتماعی سنجیده شدند. نتایج مدل‌های رگرسیون سلسله‌مراتبی نشان داد متغیرهای روانی-اجتماعی نقش قابل توجهی در توانایی شنیداری موسیقی فراتر از عوامل دموگرافیک، آموزش و ظرفیت شناختی دارند. تحلیل جداگانه دانش‌آموزان مدارس عمومی و مدارس تیزهوشان موسیقی نشان داد اهمیت نسبی مهارت‌های روانی-اجتماعی در کودکان تیزهوش بیشتر است. این یافته‌ها نقش مهم مهارت‌های روانی-اجتماعی در آموزش موسیقی تیزهوشان را نشان می‌دهد، اما نقش دقیق متغیرهای خاص مانند «سرسختی» (grit) نیازمند تحقیقات بیشتر است.(Voitova, Bernhofs, & Müllensiefen, 2025)
ده مسأله برتر والدین در آموزش کودک تیزهوش خود در محیط مدرسه
این ستون به ده مسئله برتر والدین در آموزش کودکان تیزهوش در مدارس اختصاص یافته است. ونتاسل-باسکا توضیح می‌دهد که والدین چگونه می‌توانند با همکاری معلمان، مدرسه و مدیران، برای فرزند خود در زمینه برنامه درسی پیشرفته، گزینه‌های متنوع دبیرستان، آموزش و دوره‌های پیشرفته و خدمات مشاوره‌ای حمایت کنند. والدین باید درباره ارزیابی و استفاده از آزمون‌های خارج از سطح، محصولات و نمونه‌کارها برای تعیین پیشرفت دانش‌آموز آگاه شوند. همچنین باید برای یادگیری حرفه‌ای معلمان دانش‌آموزان تیزهوش حمایت کنند. در پایان، نویسنده والدین را تشویق می‌کند که یادگیری مدرسه را با منابع جامعه تکمیل کنند.(VanTassel-Baska, 2025)
والدین مقاوم؛ کودکان مقاوم: چگونگی اهمیت خودآگاهی والدین در کمک به شکوفایی کودکان باهوش
مقاومت، یعنی توانایی بازگشت از سختی، به عنوان عامل محافظتی در برابر پیامدهای منفی طولانی‌مدت جسمی و روانی به طور گسترده مطالعه شده است. بیشتر پژوهش‌ها بر مقاومت کودک در مواجهه با مشکلات تمرکز داشته‌اند؛ اما ظرفیت مقاومت والدین کمتر مورد توجه قرار گرفته است. والدین کودکان تیزهوش به ویژه با استرس‌های منحصربه‌فردی مواجه هستند که با خانواده‌های کودکان عادی متفاوت است و نیازمند مقاومت بالایی در پاسخ به نیازهای شناختی، اجتماعی و عاطفی کودک تیزهوش است. در این مقاله، عوامل موثر در مقاومت والدین و کودکان تیزهوش مرور شده است. پیشنهاد می‌شود مقاومت والدین مستقیماً بر رفاه کودک اثر دارد و افزایش خودآگاهی، ظرفیت والدین را برای داشتن دسترسی عاطفی بیشتر، صبر، تحمل و مقاومت ارتقا می‌دهد. به طور کلی، مقاومت والدین جزو ضروری برای پرورش مقاومت در کودک است.(Post, 2025)
تاثیر آموزش معلمان مبتنی بر طبقه‌بندی بلوم بر تجارب مبتنی بر نیاز، انگیزه و مشارکت دانش‌آموزان تیزهوش و عادی
پرسش‌های سطح بالاتر یک روش آموزشی توصیه‌شده برای به چالش کشیدن دانش‌آموزان تیزهوش شناختی است. با این حال، توسعه حرفه‌ای برای کمک به معلمان در بهبود توانایی پرسیدن سوالات سطح بالاتر مورد نیاز است. بنابراین، مداخله‌ای مبتنی بر طبقه‌بندی بلوم توسعه یافت که شامل یک جلسه ۲ ساعته آموزش معلمان برای ادغام پرسش‌های سطح بالا در درس‌های معمولی در هر حوزه محتوایی بود. هدف تعیین اثربخشی این مداخله در افزایش انگیزه و مشارکت دانش‌آموزان، به ویژه دانش‌آموزان تیزهوش بود. این مطالعه یک آزمایش کنترل‌شده تصادفی با ۱۷ معلم و ۲۶۸ دانش‌آموز گروه مداخله و ۱۷ معلم و ۲۹۹ دانش‌آموز گروه کنترل بود. دانش‌آموزان هر دو گروه قبل و بعد از آموزش تعداد پرسش‌های سطح بالای معلم را گزارش کردند و انگیزه و مشارکت در کلاس نیز اندازه‌گیری شد. دانش‌آموزان گروه مداخله افزایش در استفاده معلمان از سوالات سطح بالا را گزارش کردند که با رضایت از نیاز خودمختاری، مشارکت و انگیزه آنها مرتبط بود. دانش‌آموزان فارغ از تشخیص معلم از تیزهوشی‌شان، به طور برابر از مداخله بهره بردند.(Sypré, Soenens, Vansteenkiste, & Verschueren, 2025)
پیوند والدین با کودکان: نمودهای آن در رشد و بروز تیزهوشی در کودکی
همانطور که کودکان سبک‌های پیوستگی نسبت به والدین دارند، استدلال می‌کنیم که والدین نیز سبک‌های پیوستگی نسبت به کودکان خود دارند. به طور کلی، برای کودکان تیزهوش آسان‌تر است که استعدادهای خود را رشد دهند و موفق ظاهر شوند اگر والدین آنها پیوستگی امن داشته باشند. اما کودکانی که از والدینی با پیوستگی ناامن - اجتنابی، اضطرابی یا ناسازگار/ترسناک - برخوردارند ممکن است بتوانند این سبک‌های ناامن را به پایه‌هایی تبدیل کنند که خلاقیت آنها را بهبود بخشد.(Sternberg & Stern, 2025)
مهارت‌های اجتماعی-عاطفی کودکان تیزهوش باید به صورت هدفمند توسعه یابد، ترجیحاً در زمینه‌های آموزش فراگیر
سنتاً، تیزهوشی به عنوان یک ویژگی ثابت و صرفاً قابل ارزیابی از طریق آزمون‌های شناختی دیده می‌شد. با این حال، دیدگاه‌های معاصر آن را به عنوان یک ویژگی پویا و اجتماعی-ساخت‌یافته می‌بینند که در حوزه‌های متعددی منعکس می‌شود. این تغییر پارادایم که با حرکت‌های جهانی برای اجتناب از برچسب‌گذاری دانش‌آموزان و ارتقای توان بالقوه همه دانش‌آموزان هماهنگ است، توجه ویژه‌ای به مهارت‌های اجتماعی-عاطفی و رشد شخصیت (SECD) برای رسیدن به پتانسیل افراد دارد. ما چالشی آموزشی پیشنهاد می‌کنیم: ایجاد زمینه‌های آموزشی فراگیر که پتانسیل همه دانش‌آموزان را پرورش داده و روش‌های آموزشی را گسترش دهد تا ظرفیت‌های اجتماعی-عاطفی و ارتباطی مورد نیاز این زمینه‌ها را شامل شود. این مقاله تکنیک‌های آموزشی را معرفی می‌کند که این مهارت‌ها را از طریق چارچوب SECD تقویت می‌کند. این رویکرد نه تنها هدف پرورش پتانسیل افراد تیزهوش بلکه پرورش نقش آنها به عنوان اعضای فعال و مشارکت‌کننده جامعه را دنبال می‌کند، و پارادایم آموزشی جامعی ارائه می‌دهد که SECD را در محیط‌های یادگیری فراگیر روزمره ادغام می‌کند.
(Elias, Marsili, Fullmer, Morganti, & Bruno, 2025)
چالشهای اجتماعی-عاطفی منحصر به فردی که نوجوانان مهاجر باهوش با آن روبرو هستند
این مقاله چالشهای اجتماعی-عاطفی نوجوانان مهاجر باهوش را بررسی می‌کند. با استفاده از نظریه سیستم‌های بوم‌شناختی برونفنبرنر، پیچیدگی‌های پنج لایه مدل را شناسایی می‌کند. در میکروسیتسم، تعارض میان میراث فرهنگی و جذب فرهنگی، شبکه‌های حمایتی را مختل می‌کند که نیاز به حمایت فرهنگی حساس در مدارس، شبکه‌های همسالان و دخالت خانواده را نشان می‌دهد. مزوسیتسم موانع زبانی و فرهنگی در همکاری خانواده-مدرسه را برجسته می‌کند و پیشنهاد بهبود ارتباط، تعدیلات برنامه درسی و حمایت‌های زبانی می‌دهد. اکسوسیتسم سیاست‌های مهاجرت و تبعیض را عامل تشدیدکننده مشکلات معرفی می‌کند و عدالت آموزشی و آموزش شایستگی فرهنگی را توصیه می‌کند. ماکروسیتسم برداشت‌های اجتماعی و شناخت تیزهوشی را مورد توجه قرار می‌دهد و بر ترویج برابری، تنوع و جوهای فرهنگی مثبت تاکید می‌کند. کرونوسیتسم نشان می‌دهد که تغییرات سیاستی بر مسیرهای توسعه اثرگذار است. فهم این پنج لایه اجتماعی-فرهنگی و اجرای مداخلات هدفمند می‌تواند به حمایت از رفاه اجتماعی-عاطفی و موفقیت تحصیلی نوجوانان مهاجر کمک کند.(Mehdipour Maralani & Pfeiffer, 2025)
چگونه پاندمی کووید-۱۹ رشد تحصیلی یادگیرندگان در دو انتهای توزیع عملکرد را تحت تأثیر قرار داد
پاندمی کووید-۱۹ موجب یادگیری ناقص قابل توجهی در دانش‌آموزان ایالات متحده شد، اما شدت آن برای زیرگروه‌های مختلف متفاوت بود. دانش‌آموزان رنگین‌پوست، از خانواده‌های کم‌درآمد یا مدارس فقیرنشین، زیان یادگیری بیشتری را تجربه کردند. در این مطالعه، میزان یادگیری ناقص برای دانش‌آموزانی که پیش از پاندمی در ۱۰٪ پایین یا بالا در ریاضی یا خواندن قرار داشتند بررسی شد. نتایج نشان داد دانش‌آموزانی که در یا زیر صدک ۱۰ قرار داشتند رشد کمتری در طول پاندمی نسبت به همتایان پیش‌کووید خود داشتند و تا پایان سال تحصیلی ۲۰۲۱-۲۰۲۲ هنوز به سطح رشد یا عملکرد پیش از کووید نرسیده‌اند. برعکس، دانش‌آموزانی که در صدک ۹۰ یا بالاتر بودند نرخ رشد نزدیک به همتایان پیش‌کووید خود داشتند. این دانش‌آموزان کمتر آسیب دیدند و سریع‌تر بهبود یافته‌اند.(Peters, Langi, Kuhfeld, & Lewis, 2025)
نگرش، خودکارآمدی و عملکردهای کلاسی متخصّصان آموزشی نسبت به دانش‌آموزان باهوش: نقش فرهنگ همکاری مدرسه و کارآمدی جمعی مدارس
این مطالعه پیش‌ثبت شده بررسی می‌کند چگونه فرهنگ همکاری مدرسه و کارآمدی جمعی مدارس با نگرش‌ها، خودکارآمدی شخصی و عملکردهای کلاسی متخصصان آموزشی درباره آموزش دانش‌آموزان باهوش مرتبط است، بر اساس داده‌های نظرسنجی ۸۷۵ متخصص آموزشی (معلمان، مشاوران و مدیران مدرسه). تحلیل‌های چندسطحی نشان داد فرهنگ همکاری مدرسه به طور مثبت با خودکارآمدی شخصی معلمان ارتباط دارد، اما رابطه منفی با نگرش‌های آنها نسبت به امکانات ویژه برای دانش‌آموزان باهوش دارد. کارآمدی جمعی برای آموزش دانش‌آموزان باهوش به طور مثبت با خودکارآمدی شخصی، نگرش‌های مثبت نسبت به امکانات ویژه و نیز عملکردهای تفکیکی معلمان در کلاس مرتبط است. به طور کلی، فرهنگ همکاری مدرسه و کارآمدی جمعی برای آموزش دانش‌آموزان باهوش عمدتاً با نتایج مثبت در متخصصان آموزشی همراه بود.(Gubbels, Hornstra, van Weerdenburg, Diepstraten, & Bakx, 2025)
تحلیل
مجموعه بررسی ارائه شده طیف گسترده‌ای از جنبه‌های مرتبط با آموزش، رشد و حمایت از کودکان و نوجوانان تیزهوش را پوشش می‌دهد. این پژوهش‌ها به موضوعات مختلفی چون ویژگی‌های اجتماعی و عاطفی تیزهوشان، چالشهای خاص گروه‌های اقلیت یا مهاجر، نقش خانواده و مدرسه، مداخلات آموزشی و نیز تأثیر عوامل روانی-اجتماعی و فرهنگی در پیشرفت آنان پرداخته‌اند.
یکی از موضوعات برجسته، توجه به جنبه‌های اجتماعی-عاطفی و روانی تیزهوشان است که پیش‌تر کمتر مورد توجه بوده است. مطالعات نشان می‌دهد که تیزهوشی تنها محدود به ظرفیت‌های شناختی نیست و توسعه مهارت‌های اجتماعی و عاطفی نقش مهمی در موفقیت این افراد دارد.
همچنین تاکید زیادی بر اهمیت همکاری مؤثر میان خانواده و مدرسه، آموزش ویژه معلمان برای پاسخگویی به نیازهای تیزهوشان و توجه به عدالت آموزشی وجود دارد، به ویژه برای دانش‌آموزان اقلیت‌های نژادی، فرهنگی و اقتصادی. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که حتی با وجود کم‌نمایندگی برخی گروه‌ها در برنامه‌های ویژه تیزهوشان، شناسایی نابرابر دانش‌آموزان بر اساس عوامل غیرشناخته شده یا تبعیض‌آمیز همچنان چالش برانگیز است.
موضوع دیگری که به آن پرداخته شده، نقش استقامت و تاب‌آوری والدین و دانش‌آموزان در مواجهه با فشارها و چالشهای زندگی و تحصیل است. علاوه بر این، تأثیر پاندمی کووید-۱۹ بر آموزش و تفاوت در بازیابی دانش‌آموزان با سطوح عملکرد مختلف، در این مجموعه مورد بررسی قرار گرفته است.
در نهایت، مداخلات آموزشی مبتنی بر نظریه‌های یادگیری مانند طبقه‌بندی بلوم و نظریه‌های رشد مثبت شخصیت، پیشنهاد شده است که به بهبود انگیزه، مشارکت و عملکرد تحصیلی تیزهوشان کمک می‌کند.
استنباط
۱. ویژگی‌های اجتماعی و روانی-عاطفی تیزهوشان
تعداد و کیفیت دوستی‌ها در تیزهوشان مشابه یا کمی متفاوت از جمعیت عادی است، اما ماهیت دوستی‌ها مهم‌تر از تعداد آنهاست.
رشد مهارت‌های روانی-اجتماعی و شخصیت از عوامل حیاتی در موفقیت و رشد تیزهوشان است که نباید به فراموشی سپرده شود.
تاب‌آوری والدین به طور مستقیم بر سلامت عاطفی و رشد تاب‌آوری کودکان تیزهوش تأثیرگذار است و حمایت از والدین باید مد نظر قرار گیرد.
مهاجران باهوش با چالشهای اجتماعی-عاطفی ویژه‌ای روبرو هستند که نیازمند حمایت فرهنگی حساس و سیاست‌گذاری‌های مناسب است.
۲. عدالت آموزشی و چالشهای شناسایی تیزهوشان
شناسایی دانش‌آموزان تیزهوش به شکل نابرابر و متاثر از عوامل نژادی و اقتصادی است که نیازمند بازنگری سیاست‌های آموزشی است.
پاندمی کووید-۱۹ نابرابری یادگیری را تشدید کرده و بازیابی یادگیری در دانش‌آموزان با عملکرد پایین کندتر بوده است.
۳. نقش خانواده و همکاری خانه-مدرسه
همکاری مثبت و موثر میان والدین و مدرسه نقش بسیار مهمی در رفاه و پیشرفت کودکان تیزهوش دارد. تاب‌آوری والدین به طور مستقیم بر سلامت عاطفی و رشد تاب‌آوری کودکان تیزهوش تأثیرگذار است و حمایت از والدین باید مد نظر قرار گیرد. (تکرار عمدی برای تاکید)
۴. مداخلات و فرهنگ آموزشی
مداخلات آموزشی که معلمان را توانمند می‌سازد تا سوالات سطح بالا مطرح کنند، موجب افزایش انگیزه و مشارکت دانش‌آموزان تیزهوش می‌شود.
دیدگاه خود را بنویسید