انتظارات فرهنگي و اجتماعي تیزهوش
مراد از «انتظارات فرهنگي و اجتماعي تیزهوش» از حیث نظری اشاره به توقّعات فرد تیزهوش از مردم، نهادهای فرهنگی و اجتماعی و ساختار ارزشی جامعه دارد. بر اساس پیشینه سیزده انتظار اساسی یافت شده است:
«پذیرش»؛ مهمّترین نیاز اجتماعی تیزهوش ، نیاز به پذیرش وی از سوی جامعه است. جامعه باید آغوش گرم خویش را برای جذب تمامیت وجودی تیزهوش بگشاید. این پذیرش شامل نیازها، تواناییها، افکار ، احساسات، عقاید و رفتارهای یک تیزهوش است. به نحوی که تبعیضی از سوی جامعه روا داشته نشود.
«تعدیل انتظارات جامعه»؛ تیزهوش از مردم یک جامعه انتظار دارد که توقعات خویش را از وی در حدّ واقعیّتها، استعدادها و علائق ویژة فرد تیزهوش تعدیل نمایند و سازش دهند. این امر شامل خانواده نیز می‌شود. انتظارات غیر واقع بینانه از تیزهوش ، از لحاظ روانی و اجتماعی، وی را به سختی رنج می‌دهد و دچار مشکلاتی جدّی در زندگی تحصیلی و شغلی می‌نماید.
«درک»؛ تیزهوش انتظار دارد که جامعه، درک صحیحی از پدیده و مفهوم تیزهوشی و شخص تیزهوش داشته باشد. این درک باید مبتنی بر اطّلاعات و آگاهیهای واقع بینانه و حقیقی باشد.
«منزلت»؛ نیاز به منزلت اجتماعی در تیزهوش ، اهمیّت ویژه ای دارد. او انتظار دارد که در صحنة جامعه، موقعیّت خاصّی برای خویش فراهم سازد و این نقش و منزلت را جامعه به رسمیّت بشناسد.
«پیشرفت»؛ نیاز به ترقّی و پیشرفت و موفقیت در تیزهوش، اهمیّت حیاتی برای وضعیّت روانی – اجتماعی وی دارد. این نیاز شامل مسایل اجتماعی نیز می گردد؛ یعنی یک تیزهوش طبعاً شائق است که جامعه خویش را نیز با خود به پیش ببرد و ترقّی بخشد. اهمیّت این امر برای یک جامعه بسیار شگرف است.
«اعتلای فرهنگی»؛ تیزهوش انتظار دارد که فرهنگ ، نظام ارزشی و هنجارهای جامعه‌اش تعالی یابد؛ مانند افزایش سطح سواد عمومی و یا دوری از خرافات و توهّمات بیهوده ای که جامعه را دچار تنگنای فرهنگی می‌سازد.
«محبّت»؛ نیاز به محبّت و دوستی و صداقت و یگانگی از سوی جامعه اشاره به طبیعت انسانی مشترک تیزهوش با فرد عادی دارد.
«شناخت جامعه»؛ تیزهوشان نیاز اساسی دارند که جامعة خویش را به خوبی بشناسند، ساختار وجودی، ماهیّت انتظارات، انگیزه ها و نیازهای جامعه خویش را به درستی درک کنند و آگاهیهای صحیحی از آن به دست آورند.
«حمایت»؛ تیزهوش نیاز دارد که جامعه از تواناییها، آرزوها و فعالیتهایش حمایت کند و این حمایت ممکن است از طریق جلب همکاری ، ایجاد یگانگی ، انجام راهنمایی و مشاوره های لازم ، و پشتیبانی مالی و مادّی باشد. تیزهوش نیازمند به کمک جامعه است و در این امر ، هوش به تنهایی کفایت نمی‌کند.
«احترام»؛ ارجگزاری و ارزش نهادن به فعّالیّتها، افکار، احساسات، عقاید، هنجارها، و استعدادهای تیزهوش از سوی جامعه، مورد نیاز اساسی تیزهوش است.
«استقلال»؛ تیزهوش در عین نیاز به جامعه ، مایل است استقلال و تمامیّت فردی خود را در صحنة اجتماعی حفظ کند. تصمیمات و فعّالیّتها و ارزشهای فردی دال بر چنین نیازی است. بدین معنا که مرزهایی رسمی و مورد احترام طرفین میان وی و جامعه برقرار شود که جامعه حتّی الامکان به خود اجازه دخالت در امور شخصی وی نداده و در عقاید و ارزشهای وی تجسّس ننماید و این حریم را به رسمیّت بشناسد. نیاز به استقلال در تیزهوش بیش از فرد عادی است.
«امنیّت»؛ نیاز به امنیّت نیز در میان تیزهوشان مشترک است؛ تیزهوش به عنوان یک انسان انتظار دارد که در محیطی با حاکمیّت نظم، ثبات و آرامش به سر ببرد تا بتواند به قابلیّتها و افکارش، تحقّق بخشد.
«تعامل»؛ فرد تیزهوش مایل است با جامعه خویش تعامل مناسبی برقرار سازد و معاشرت و مصاحبت نماید. (كاظمي، 1371)
دیدگاه خود را بنویسید