پارادایم ارائه‌شده در روانشناسی تعاملی، مدلی تعاملی-تکاملی است که به بررسی و بهبود سلامت روان، خلاقیت، و رشد انسانی در زمینه‌های مختلف زندگی می‌پردازد. این مدل، پلی میان روانشناسی، فلسفه ذهن، و علوم اجتماعی ایجاد می‌کند و راهکاری جامع برای شناخت و ارتقای توانمندی‌های انسانی ارائه می‌دهد. 

محورهای اصلی پارادایم

1. تعامل و پیوستگی روانی-اجتماعی

تأکید بر نقش تعاملات فرد با محیط اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی.

توجه به تأثیر محیط در شکوفایی ظرفیت‌های ذهنی و روانی، از جمله تیزهوشی و خلاقیت.

نظام‌یافتگی فرآیندهای روانی از طریق تأثیر متقابل هیجان، شناخت، و زمینه‌های اجتماعی.

2. نیازهای بنیادین انسانی

امنیت، تفرد، و پیشرفت به‌عنوان زیربنای رشد روانی و اجتماعی.

پیوند این نیازها با هیجانات و ظرفیت‌های شناختی در جهت دستیابی به سلامت روانی و شکوفایی فردی.

تمرکز بر تعامل این نیازها در مدیریت تعارضات درونی و بیرونی.

3. نظام سه‌گانه تیزهوشی

شناسایی سه بُعد اساسی تیزهوشی: پیشرفتگی، آفرینندگی، و سازماندهی.

نقش این تیزهوشی‌ها در بروز خلاقیت و نوآوری در بافت‌های گوناگون، از جمله اجتماعی، فرهنگی، و هنری.

تأکید بر ظهور این توانمندی‌ها در بسترهای متنوع مانند حرکتی، ریاضی، و اقتصادی.

4. هیجان اندیشه

محوریت هیجانات مثبت و منفی در فرآیند خلاقیت.

پیوند میان هیجان و اندیشه در حل مسائل پیچیده و خلق ایده‌های نو.

تأکید بر پویایی و بیتابی به‌عنوان نیروهای محرک خلاقیت و نوآوری.

5. بهسازی عاطفی و ارزش‌های انسانی

فرآیند بهسازی عاطفی به‌عنوان مسیر رشد فردی و کاهش وابستگی به محیط.

نقش ارزش‌ها و اخلاق در ایجاد تعادل روانی و رضایت از زندگی.

تأکید بر پاک‌زیستی، ارجمندی، و معنویت به‌عنوان اصول بنیادین سلامت روان.

6. تکامل روانی-اجتماعی

توسعه روانی و شناختی به‌عنوان فرایندی پویا و وابسته به زمینه.

تعامل فرد و محیط به‌عنوان محرک اصلی در شکل‌گیری و تکامل ظرفیت‌های انسانی.

اهمیت یادگیری تعاملی و رشد از طریق تجارب فردی و اجتماعی.

ویژگی‌های کلیدی پارادایم فرهنگنامه

چندبعدی بودن: ترکیب روانشناسی شناختی، عاطفی، اجتماعی، و فرهنگی.

تعاملی بودن: تمرکز بر تعامل مستمر بین فرد و محیط.

تکاملی بودن: تأکید بر رشد و شکوفایی تدریجی انسان در مسیر زندگی.

محوریت ارزش‌ها: اهمیت معنویت و اخلاق در بهسازی روانی.

کاربرد پارادایم

در روانشناسی: ایجاد رویکردی جامع برای درمان و رشد فردی با تأکید بر تعامل هیجانات، شناخت، و محیط.

در آموزش: طراحی نظام‌های یادگیری مبتنی بر تعامل و تقویت تیزهوشی‌های گوناگون.

در جامعه‌شناسی: تحلیل و تقویت روابط اجتماعی در راستای رشد و شکوفایی فردی و جمعی.