در گسترهٔ روانشناسی فرهنگی، تشخیص کمک بسیاری به گسترش این حوزه و بررسی رفتار اجتماعی دارد. پنج ابزار مهم «فهرست موفقیّت فرهنگی»، «فهرست مشارکت فرهنگی نخبگان» «فهرست انتظارات فرهنگی و اجتماعی نوجوانان تیزهوش»، «فهرست حمایت معنوی» و «فهرست پویش-اعتدال» با اعتبار و روایی قابل توجهی همراه هستند. از بین این ابزارها، فهرست انتظارات فرهنگی و اجتماعی نوجوانان تیزهوش بر پایه پنج بُعدی انتظارات فرهنگی- اجتماعی دانش آموزان تیزهوش ساختاردهی شده است. در فهرست موفقیت فرهنگی، هوش تحلیلی، هوش تجربی و هوش تحصیلی به عنوان سه گانه پایهای شناخته میشوند.
اختلال تحصیلی صرفا در مدرسه بروز می یابد و هر محیط رسمی که صرفا بر هوش تحصیلی تأکید ورزد، زمینه را برای نمایان شدن اختلال تحصیلی فراهم ساخته است. در این مقاله بر جنبه های هیجانی اختلال تحصیلی تمرکز شده است
هوش به مثابه ظرفیت کلی یادگیری و شناخت حداقل سه جلوه دارد: تجربی، تصیلی و تحلیلی. این جلوه های کلی از ماهیتی تعاملی و تنگاتنگ برخوردارند و طبعا غیر قابل تفکیک هستند. اما بروز آنها بستگی به زمینه و یا بافت دارد.نظریه تعاملی هوش با تأکید بر هوش های سه گانه که بزرگترین ظرفهای یادگیری را تشکیل می دهند، بسرعت بر پیوند تعاملی و یکپارچه آنها تأکید می ورزد.
هوش به منزله ظرفیت شناخت و یا توانایی یادگیری یک از اصیلترین مفاهیم ناب روانشناختی است که نباید با سبک یادگیری و یا استعداد آمیخته و خلط شود.هوش تحلیلی، هوش تجربی و هوش تحصیلی، سه نوع بزرگ و مهم ظرفیتهای یادگیری وراثتی و سرشتی را تشکیل می دهند
در این مقاله ویژگیهای هیجانی دانش آموزان دچار اختلال تحصیلی ارایه می شود
«مدرسهٔ تربیّت تعاملی استعداد» آموزشگاهی است که با هدف «پرورش استعداد دانش آموز» از منظومه ای تعاملی شامل فرد دانش آموز، والدین، کادر اداری، آموزشی و فضای دانش آموزی در فرایندی مرکّب از بهداشت روان و تشخیص استعداد دانش آموز، ارتقای ظرفیّت خانواده و بهسازی فضای رسمی آموزشگاه، برخوردار می شود.
دانش آموزان تیزهوش دارای اختلال تحصیلی دچار آزردگیهای هیجانی خاصی می شوند
بر پایه «نظام سهگانهٔ تیزهوشی» سه قلمرو بزرگ تیزهوشی وجود دارد: «آفرینندگی»، «پیشرفتگی» و «سازماندهی». تیزهوشی آفرینندگی بی تردید گسترده ترین قلمرو را ازحیث مصادیق تیزهوشی به خود اختصاص داده است: همه مخترعان، مکتشفان علمی، نظریه پردازان، طراحان، کارآفرینان و آفرینندگان بزرگ آثار هنری و ادبی در این گستره جای می گیرند.