پژوهش‌های حوزه تیزهوشی در سال‌های اخیر با گسترش چشمگیری در ابعاد گوناگون شناختی، آموزشی، اجتماعی، و روان‌شناختی همراه بوده‌اند. این مطالعات، با تمرکز بر تنوع تجارب دانش‌آموزان تیزهوش، نگاهی چندلایه به چالش‌ها، ظرفیت‌ها و نیازهای خاص این گروه از یادگیرندگان دارند.
هدف این گفتار، تحلیل نظام‌مند مجموعه‌ای از پژوهش‌های نوین در حوزه تیزهوشی است که از منظرهای گوناگون روان‌شناختی، آموزشی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی به بررسی تیزهوشان پرداخته‌اند. برای دستیابی به تصویری جامع، مقالات در قالب هفت دسته اصلی شامل: «ابعاد روان‌شناختی و شناختی تیزهوشی»، «آموزش و پرورش تیزهوشان»، «خلاقیت، معنویت و ابعاد نوین»، «دیدگاه‌ها و نگرش‌ها نسبت به تیزهوشی»، «ارزیابی و سنجش»، «سیاست‌گذاری و تاریخ تیزهوشی» و «مطالعات روایی و بینشی» طبقه‌بندی و تحلیل شده‌اند.
با توجه به ماهیت چندبعدی «پرورش استعداد» و ضرورت هماهنگی میان سیاست‌های نهادی، رویکردهای فرهنگی و روش‌های آموزشی، بررسی جامع این حوزه ضروری به‌نظر می‌رسد. ازاین‌رو، این مقاله با نگاهی مروری، یافته‌های نوین در زمینه سیاست‌های استعداد و نگرش‌های ضمنی مرتبط را گردآوری و تحلیل می‌کند تا ضمن شفاف‌سازی نقش این عوامل در توسعه نوآوری و موفقیت فردی، راهکارهایی عملی برای سیاست‌گذاران، مربیان، و مدیران ارائه دهد.
در مقاله حاضر، به بررسی نقش فرهنگ در تیزهوشی و تأثیر آن در تعریف و شناسایی دانش‌آموزان تیزهوش پرداخته شده است. طبق بررسی‌ها، جنبه‌های فرهنگی در تعریف و برداشت از تیزهوشی تأثیر قابل توجّهی دارند و تشخیص تیزهوشی در جوامع چند فرهنگی به لحاظ جنبه‌های فرهنگی نیازمند توجّه خاصی است. همچنین، تأثیر فرهنگ بر کارکرد تیزهوشان و پی‌ریزی فرهنگ پیشرفت برای دانشجویان تیزهوش و اقلیّت‌ها به عنوان موضوعات مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در نهایت، تأکید شده است که برای تحقّق مهارتهای ارتباطاتی اجتماعی، تنوّع فرهنگی به عنوان یک زمینه و موقعیّت محیطی خاصّ باید در نظر گرفته شود.
در این پژوهش، رابطهٔ هوش و واکنشهای هیجانی با جلوههای خلّاقيّت در دانش‌آموزان تیزهوش سازمانده بررسی می شود.
چشم‌انداز تعاملی مفهوم تیزهوشی، این پدیده روان‌شناختی را فراتر از ظرفیت‌های شناختی محدود می‌داند. امروزه، ابعاد غیرشناختی تیزهوشی به‌ویژه از طریق گسترش و تنوع مطالعات، به‌طرز برجسته‌ای نمایان شده است. تحقیقات معتبر به بررسی ابعاد شخصیتی، عاطفی، نگرشی و ارزشی پدیده تیزهوشی پرداخته و تأکید بر اهمیت این ابعاد در درک جامع‌تر از تیزهوشی را نشان می‌دهند.
ملاحظات عاطفی در گسترهٔ تنوّع خلّاقیّت به جنبه های عاطفی و هیجانی مرتبط با دو نوع خلاقیت نظری(تیزهوشی سازماندهی) و خلاقیت عملی(تیزهوشی آفرینندگی) اشاره دارد.
بر اساس مبانی نظری، دستاوردهای پژوهشی و مشاهدات بالینی گسترده به طور کلی سه نوع تیزهوشی وجود دارد: آفرینندگی، پیشرفتگی و سازماندهی
در این مقاله ، نقش تحوّل، بر بازخورد تیزهوش ، مورد بررسی قرار می گیرد. تحوّل ، در جنبه های شناختی ، اخلّاقی و عاطفی بازخورد تیزهوش ، تأثیر می گذارد.
نگرش خانوادگی اشاره به موضعگیریهای فرد در گستره خانواده دارد. این نگرش در افراد تیزهوش از خصایصی برخوردار است.