در سیر کلی مادّی‌نگری به مقوله شناخت، این دیدگاه با چالشهای متعدّدی روبرو بوده، که برخی از آن‌ها ریشه در تاریخ دارند و برخی دیگر در دوران کنونی مطرح شده‌اند یا چشم‌انداز آینده را تحت تأثیر قرار خواهند داد. این چالش‌ها را می‌توان در سه دسته اصلی بررسی کرد: چالشهای تاریخی، معاصر و آینده‌نگرانه.مادّی‌نگری در طول تاریخ، با چالشهای ورامادّی و اعتقادی دست‌وپنجه نرم کرده و در دوران معاصر با مسائلی نظیر آگاهی، محدودیت‌های علمی و اخلاق هوش مصنوعی مواجه است. در آینده نیز این دیدگاه باید پاسخگوی سوالات فلسفی، علمی و اجتماعی پیچیده‌تری باشد. با این حال، مادّی‌نگری همچنان به‌عنوان یکی از بنیادی‌ترین و مؤثرترین رویکردهای علمی، نقش مهمی در پیشبرد فهم ما از شناخت ایفا خواهد کرد، هرچند که برای تکامل خود نیازمند پذیرش و تلفیق رویکردهای جدید خواهد بود.
پویایی در زیست انسانی به مفهوم تغییرات و فرآیندهای مداومی اطلاق می‌شود که در سطح فردی و اجتماعی در بدن انسان و در روابط او با محیط اطرافش رخ می‌دهد. این پویایی شامل جنبه‌های مختلفی از جمله تغییرات فیزیکی، روانی، اجتماعی، و فرهنگی است که در طول زندگی انسان اتفاق می‌افتد. در این زمینه، عوامل مختلفی نظیر ژنتیک، محیط، فرهنگ، و تجارب فردی بر روند این پویایی تأثیر می‌گذارند.
تجربه زیستی به تجربیاتی اشاره دارد که از طریق فرآیندهای زیست شناختی و فیزیولوژیکی در بدن انسان به‌وجود می‌آیند. این تجارب می‌توانند به‌طور مستقیم به عملکردهای فیزیکی، شیمیایی، و نورولوژیکی بدن مرتبط باشند و تأثیرات قابل توجهی بر روان، احساسات، و رفتار فرد داشته باشند. در این زمینه، مفاهیمی مانند واکنش‌های بدن به استرس، درد، لذت، و حتی تغییرات هورمونی و عصبی به‌عنوان بخشی از تجربه زیستی در نظر گرفته می‌شوند.
مفهوم تجربه معنوی به حالتی از آگاهی یا ادراک اشاره دارد که در آن فرد احساس ارتباط عمیق با چیزی بزرگ‌تر از خود دارد. این تجربه معمولاً با معنای عمیق، آگاهی فراتر از خود، یا احساس وحدت و همبستگی با جهان یا نیروهای معنوی در ارتباط است. تجربه معنوی به‌طور عمده از دیدگاه‌های فلسفی، روان‌شناختی و دینی مورد بررسی قرار می‌گیرد و می‌تواند در قالب‌های مختلفی مانند تجارب مذهبی، عرفانی، یا تجارب روزمره‌ای که به فرد احساس معنا و هدف می‌دهند، بروز پیدا کند.
تجربه انسانی به مجموعه‌ای از احساسات، افکار، آگاهی‌ها، واکنش‌ها، و تجارب مختلفی گفته می‌شود که یک انسان در طول زندگی خود در مواجهه با جهان پیرامون، افراد دیگر و خود تجربه می‌کند. این تجربه‌ها می‌توانند شامل ابعاد مختلفی مانند جسمی، روانی، اجتماعی، معنوی، اخلاقی و فرهنگی باشند و هر یک از این ابعاد به‌طور مداوم در حال تعامل با یکدیگر هستند. تجربه انسانی فرآیند پیچیده‌ای است که در آن فرد با محیط خود ارتباط برقرار کرده و از آن برای درک و معنا بخشی به زندگی استفاده می‌کند.
پویایی انسانی به تغییرات و تحولات مستمر در جنبه‌های مختلف وجود انسان، از جمله جسم، ذهن، روان، فرهنگ، روابط اجتماعی و معنویت، اشاره دارد. این مفهوم نه تنها به تحول و تکامل فردی بلکه به تعاملات پیچیده و مستمر انسان‌ها با یکدیگر و با محیط پیرامونشان مرتبط است. در واقع، پویایی انسانی فرآیندی است که در آن فرد به‌طور مداوم در حال تغییر و تکامل در تمامی ابعاد مختلف زندگی‌اش است.
پویایی در تجربه به تغییرات و تحولات مداوم در فرآیند تجربه‌های انسانی اشاره دارد. این مفهوم به طور خاصّ به این موضوع پرداخته که چگونه تجربه‌های افراد و حتی جوامع به‌طور مداوم و پویا در حال تغییر و تکامل هستند. تجربه نه تنها به صورت یک لحظه ثابت در نظر گرفته نمی‌شود، بلکه یک فرآیند زنده و در حال تحول است که تحت تأثیر شرایط مختلف، احساسات، تفکرات و تعاملات اجتماعی قرار دارد.
پویایی معنوی به فرآیندهای مستمر و تحول‌پذیر در تجربه‌های معنوی و درک انسان از حقیقت، هدف و وجود خود اطلاق می‌شود. این مفهوم بیانگر یک حرکت دائمی به سمت رشد، تحوّل و رسیدن به آگاهی و درک عمیق‌تر از خود و جهان است. در پویایی معنوی، انسان نه‌تنها در جست‌وجوی معنا و هدف در زندگی است، بلکه در این مسیر به تغییرات و تحوّلاتی می‌پردازد که همواره او را به سطوح بالاتری از آگاهی و همبستگی با جهان و دیگران سوق می‌دهد.
